Người mắc nợ xấu có thể vay tiền được không?

Nợ xấu, hiểu một cách đơn giản, là các khoản nợ mà người vay không thể trả đúng hạn cho các ngân hàng, công ty tài chính tiêu dùng. Tuỳ theo thời gian quá hạn mà người vay bị xếp vào các nhóm nợ xấu khác nhau. Nếu người vay chưa từng trễ hạn trả nợ, sẽ được xếp vào nhóm nợ xấu thứ nhất, gọi là nợ đủ tiêu chuẩn. Trễ hạn từ 10 đến 90 ngày thì xếp vào nhóm 2, nợ cần chú ý. Trễ hạn từ 90 đến 180 ngày thì xếp vào nhóm 3, nợ dưới tiêu chuẩn. Quá hạn từ 180 đến 360 ngày thì xếp vào nhóm 4, nợ có nghi ngờ. Trễ hạn trên 360 ngày xếp vào nhóm nợ cuối, nợ có khả năng mất vốn. Đơn vị ghi nhận nợ xấu là Trung tâm Thông tin Tín dụng Quốc gia Việt Nam, gọi tắt là CIC. Khi người vay nợ trễ hạn, hệ thống CNTT các ngân hàng, công ty tài chính tiêu dùng sẽ tự động cập nhật thông tin lên hệ thống CIC. Rồi khi khách hàng đến vay, dù ở ngân hàng, công ty tài chính khác, thì đơn vị cho vay sẽ kiểm tra thông tin khách hàng trên hệ thống CIC và nếu khách hàng thuộc nhóm nợ xấu thứ 3 trở lên, họ sẽ từ chối cho vay. Ngay cả khi khách hàng chưa ở mức nợ xấu đáng báo động, nhưng cùng lúc có nhiều khoản vay ở các tổ chức tín dụng khác nhau thì CIC cũng báo động để các đơn vị cân nhắc có duyệt vay hay không. Trường hợp khách nợ tổng số tiền tương đương thu nhập bình quân, dù nợ ở các tổ chức tín dụng khác nhau, thì các tổ chức tín dụng cũng từ chối cho vay. Đó chính là cách vận hành của hệ thống nợ xấu.

Nguyên nhân dẫn đến nợ xấu thì nhiều, có nguyên nhân khách quan như kinh tế suy thoái, người lao động mất việc nên không thể trả nợ. Lại cũng có những nguyên nhân chủ quan như vay tiền thiếu tỉnh táo dẫn đến vượt quá khả năng trả nợ hay cố tình không trả nợ. Dù thế nào thì hậu quả chung là khi cần vay tiền, họ đều bị các tổ chức tín dụng đều bị từ chối, gần như tất cả. Thế nhưng, vẫn có một số trường hợp được duyệt vay dù mắc nợ xấu nhóm 3. Đó là khi người vay thế chấp các loại tài sản chính chủ có giá trị mà cụ thể là bất động sản. Nhưng không phải ai cũng có loại tài sản này để thế chấp thì cũng sẽ được duyệt vay bởi các ngân hàng sẽ xem xét nhiều yếu tố khác như nguyên nhân nợ xấu, kế hoạch sử dụng vốn và trả nợ, nhân thân khách hàng… Nếu mắc nợ xấu từ nhóm 4 trở lên thì không thể vay vốn từ bất cứ ngân hàng hay các công ty tài chính nào.

Còn một cách vay vốn khác khi chẳng may mắc nợ xấu, đó là vay cầm cố tài sản. Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ cho vay cầm cố, nôm na là cầm đồ, thường chỉ căn cứ vào chất lượng và tính pháp lý của tài sản cầm cố để duyệt vay. Lịch sử nợ xấu của khách hàng chỉ là thông tin tham khảo về khả năng trả nợ của khách hàng chứ không phải là điều kiện quyết định như các ngân hàng, công ty tài chính đang áp dụng. Tiêu biểu cho hình thức vay này là chuỗi cửa hàng cho vay cầm cố F88. Hiện tại, F88 cho vay bằng đăng ký xe máy và ô tô, hạn mức vay với xe máy trung bình là 20 đến 30 triệu đồng và với ô tô là 200 đến 500 triệu đồng. Lãi suất vay là 1,6%/tháng, tương đương 19,2%/năm, cao hơn bình quân lãi suất vay thế chấp ngân hàng hiện nay là 13% - 15%/năm. Tuy nhiên, điểm hạn chế của vay cầm cố là nhiều người còn giữ định kiến cầm đồ là xã hội đen, là cưỡng đoạt tài sản dù rằng hiện nay, các cửa hàng cầm đồ đã được cơ quan chức năng, cụ thể là Bộ Công an quản lý chặt chẽ, hoạt động tuân thủ pháp luật.

Ngoài các doanh nghiệp cho vay hợp pháp như trên thì một số cá nhân, tổ chức hoạt động cho vay không phép, thường được gọi là tín dụng đen, cũng sẵn sàng cho người mắc nợ xấu vay tiền. Nhưng nếu vay tín dụng đen, nguy cơ “tiền mất, tật mang” là hết sức rõ ràng để rồi người thiệt cuối cùng vẫn là người đi vay. Do đó, các chuyên gia thường đưa ra lời khuyên cần chi tiêu tiết kiệm để tạo dựng nguồn tài chính dự phòng và nếu có vay thì chỉ nên vay đúng, vay đủ, tránh vay vượt quá khả năng trả nợ để rồi bị ghi nhận nợ xấu.